Het wordt me steeds duidelijker. Dit spel is veel te moeilijk voor mensen. Bij de zojuist door Carlsen gewonnen match om het wereldkampioenschap geeft chessbomb sommige zetten in rood bij het live computer-commentaar (van Stockfish8). Rode zetten dat zijn de vergissingen, de blunders, de bokken, de enormiteiten.  En ja hoor ook bij de wereldkampioen  en zijn uitdager waren er in die zestien partijen (12+4 rapid) tientallen van die rode zetjes.

Toen ik om 20.30 het Middenpunt binnenstapte had ik mijn derde les ‘Schaken leren met uw kind’ achter de rug. Ze komen nog steeds, die cursisten. Maar ik zie ze wel geregeld somber kijken:  “Dit leer ik nooit!”. De  kunst is ervoor te zorgen dat ze de moed niet verliezen.

Maar dat bleek ook bij de echte schakers het probleem vanavond. Ron suggereerde na afloop dat hij na zo’n partij overwoog met schaken te stoppen. Martin en Niels liepen met gezichten vol onbegrip wat verdwaasd rond, na een partij waarin alles anders was dan normaal.  Gerrit en Ab wilden absoluut niet geloven in de schaakwet dat een eindspel met ongelijke lopers voor 99% in remise eindigt. En vandaag zie ik op mijn computer bij het invoeren van al die partijen ontelbare ‘rode zetjes’. Nee, wij mensen leren het nooit echt goed.

Nou ja, een enkele uitzondering daargelaten. Deze avond schaakt Bert als een machine, vrijwel foutloos. Als een Carlsen die een keer wel op dreef is. Een volkomen regelmatige overwinning. En ………  nou ja, je gelooft het niet ….. de andere schaker van ons illustere gezelschap die deze avond laat zien dat hij het spelletje best wel begrijpt is ……..   Peter!!

Bovendien was zijn partij ook nog leuk.

De partij Martin-Niels  wint vanavond de ‘Onbegrijpelijkheidstrofee’. Na een eigenaardige variant van het tweepaardenspel.

  1martin1

Gerrit zou hier volautomatisch Le7 spelen om een Pg5 te voorkomen. Maar exd4 kan ook, om op Pg5  met Pe5 te rageren. Maar Niels doet het belabberde 4. … Pe7 ??? (wat is de bedoeling daarvan?),  en dat smeekt om 5. Pg5 !!  Nu is er maar één zet om een directe catastrofe te voorkomen :  5 ..  d5. Dat doe je niet graag (tempoverlies) en je blijft beroerd staan, maar het moet!  Even later:

  11Martin2

“Martin:  Ik speelde hier 7. Df3. Dat  is niet zo goed.”

Dat zag ik zo gauw niet, maar Komodo geeft hem gelijk. Nou ja, het is best wel goed, maar wel wat minder dan bijv. het grappige 7. Pxf7 waarmee we met een ommetje weer in de normale theorie zijn verzeild.  Deze stelling stond al in de boekjes van Euwe  7.Pxf7 Kxf7 8.Df3+ Ke6 9.Pc3!  met heel goed spel voor wit. Maar ook na 7. Df3 staat wit nog wat beter. 7. ..  Le6 

  11Martin3

Maar hier schijnt 8.Pxe6 absoluut noodzakelijk om toch wat voordeel te handhaven. Een logische zet omdat zwart met een geïsoleerde pion op e6 blijft zitten en die tochtige hoek naar h5 de zwarte koning rillerig maakt:   8. Pxe6 fxe6  9.  dxe5 Pxe5  10 Dh5+ !  Maar wellicht wil wit gewoon eerst wat verder met zijn stukkenontwikkeling en dan later die zwakke plekken aanpakken. 8. dxe5 Pxe5 9.De2 Het ziet er prachtig uit voor wit, maar dat is schijn, want na 9. …  Pxc4 lijkt zwart niets meer te vrezen te hebben. Tandenknarsend moet Martin aanzien hoe het zwart lukt om zijn koning met lange rochade in veiligheid te brengen en zijn stukken verder te ontwikkelen. En wit mag intussen niet meer rocheren. Wie staat er nu eigenlijk nog onveilig?

  11Martin4

16. Te1??  Dd7!  17. Dxa7

  11Martin5

Omdat de zwarte Koning op de d-lijn even geen gevaar loopt, is nu het wegzetten van de zwarte dame (Db5 of Dd5) genoeg om dat dreiginkje op a8 op te heffen. Koning kan naar d7 vluchten, tijdelijk. Maar Niels’ 17. ….  c6 kan er ook nog mee door. 18. Da8+  Lb8  19. Txe8 en nu blijft zwart beter staan na Dxe8. Maar nu volgt een rood zetje  19. Txe8? Waarna wit weer veel mooiere mogelijkheden heeft en zwart gemakkelijker iets fout kan doen.  Na 20. … Dd4? en  21. …  Kd7? Is het echt helemaal ‘over en sluiten maar’.

  11Martin6

22. Dxb7+  Lc7  23. Pxd4 (ja waarom niet?) en Komodo geeft aan  32.72 voor wit. Wit staat dan een dame en een stuk voor. Dat moet toch voldoende zijn. Zelfs voor mensen.  Maar bij zet 25 geeft wit bijna al het voordeel weer weg. Hoe is het in vredesnaam mogelijk? En nog erger, na zet 26 staat wit op zijn beurt totaal verloren!

  11Martin7

Toegegeven de hele partij heeft al iets van een Russische roulette. 26. … Dxf4+  en na  27. Kd1? suggereert Komodo mat in 8. Ook zonder die hele zettenreeks kunt ook u zo wel zien dat de ellende na Td8+ niet van de lucht is.  Zwart heerst over de open lijnen en wit is nog steeds niet echt ontwikkeld, en de koning staat niet veilig. Maar ook na 27. Pbd2 blijven de moeilijkheden, en omdat wit niet op c8 mag slaan (Na 27. .. Dxe5 dreigt  28. … De1 mat) blijft hij een stuk achter en met een onontwikkelde toren zitten. Maar Niels speelt  26. ..  Dc5? en na 27. Pe5- f3! zijn de zwarte matdreigingen in rook opgegaan. Niels vergeet intussen dat zijn Toren op c8 nog steeds aangevallen stond. Niet erg want Martin vergeet dat ook. Geeft ook weer niet, want hij staat een stuk voor en de zwarte koning staat zeer onveilig in het open veld. Zwart geeft op. Tijd om een sigaretje op te steken. Zelden zo’n onthutsend partijtje mens-erger-je-niet mogen aanschouwen.

Ook de partij van Ron tegen Paul was een rode zetjes-festival. In het begin leek het daar niet op. Ron speelde Engels. In het clubschaak lijkt dat wel een virus tegenwoordig. Kun je daar niet tegen ingeënt worden? Negentien zetten lang wordt het evenwicht niet echt verstoord. Dan begint het gedonder.

 11Paul1

19. … Pxe5? (Pf6!?) 20.  dxe5 De6? (Dd7) 21. exd5? (21. Dd4!) cxd5?  (Lg6!?) 22. Lh3 (Pb5!) en wit heeft kansen gemistl  Zwart ook. Maar het is weer gelijk.  Na zet 23. Van zwart:

  11Paul2

24. f5!?  Lh7? (geen erg actieve plek voor de loper,  Lh5!?) 25. Tfd1 en wit begint voorzichtig vorderingen te maken. Na zet 28 staat wit weer prima!

  11Paul3

Wat dacht u van 29. Pb5!? Maar 29. f5 (alweer) heeft ook wel wat. Nee, wit heeft weinig te mopperen. Zeker niet na twee  zwakke zetten van zwart, waarna wit totaal op winst staat:

  11Paul4

(+10.30 voor wit, dat moet toch wel genoeg zijn) 34. Pd4! Tc3  35. e6! Brrrrr!!!  Geef het maar op Paul!  35. .. Tdc8 (er zijn geen goede zetten meer)  36. e7!  Er zijn af en toe voor wit nog sterkere zetten, maar dat maakt allemaal niets uit. Dit is dodelijk genoeg allemaal.  ( Komodo geeft hier mat in 16 zetten! Nou ja, dat zal wel!)

  11Paul5

Na 36. ….  Ke8 propageert K.   37. Pb5! of 37. Pf5!  Of  37. Tg7!  allemaal te erg om waar te zijn.  Maar Ron speelt  37. Th4.  Minder (5.70),  maar nog steeds meer dan voldoende!

Bij zet 38. offert Paul in zijn hoge nood een kwaliteit. Maar dat is wel leuk, maar niet voldoende. Logischerwijs duikt hierna in de zettenreeksen van onze schaakrobot steeds Pb5 op. Maar als Ron hem speelt bij zet 40. is het een beetje te laat! Geeft niet, maar met een echte fout bij zet 41. namelijk  41. Th6??  Is hij eigenlijk al zijn voordeel kwijt!! Maar geeft ook niet, we spelen een rode zetten-potje.

  11Paul6

Nu kan zwart met  41. … Tg8+ ! zelfs een klein voordeeltje bemachtigen. Doet hij niet. En na 41. …  Lg6? staat wit ineens weer veel beter! Na 42. h3?  (Te5!) Pe4!  is het witte voordeel er wel, maar niet al te groot. En dat wordt ruimschoots gecompenseerd door een enorm precaire situatie op de klok! Voor Ron! Maar dat kon u wel raden. En dat blijft zo. Na zet 47 staat wit nog steeds beter, maar hij heeft geen tijd meer!  Paul is tevreden met remise. Begrijpelijk na al die ellende. Sportief dat hij Ron niet door zijn klok wil jagen. Ik vraag me af hoe vaak we dit soort ge-jojo bij mensen als Ron gezien hebben. Nooit eerder zo! En ik weet zeker: na nu ook nooit meer.

Ab Hauer en Gerrit speelden een overzichtelijker partijtje. Helaas schreef Ab hem niet op en Gerrit kennelijk niet al te precies, want hij kon hem later niet meer reconstrueren. Jammer want het eindspel was op zijn minst leerzaam. Wat  ik zag was: een voorzichtig spel van beide kanten, en een te snel spelende Ab Hauer. Die derhalve door onoplettendheid een pion verloor. Hij had wel enige compensatie. Het was nog niet zo eenvoudig voor zwart om dat te gaan benutten (achtergebleven pion) . Daarna speelde Hauer erg precies en verloor Gerrit op zijn beurt onnodig een pion. Daarna stond een eindspel met ongelijke lopers op het bord met een als het op winst moest uitdraaien  voor beide partijen uitzichtloze pionnenstelling. Zwart  had een zwarte loper en alle pionnen op zwart en wit een witte loper en alle pionnen op wit. Daar is normaal gesproken verder niets mee aan te vangen. Maar ze bleven fanatiek doorrommelen. Na wrsch. een foutje van  Gerrit ontdekte Ab na de speeltijd toch nog een miraculeuze mogelijkheid. Ik vermoed dat ook dat toch tot remise geleid zou moeten hebben, maar had dat graag nog eens uitgezocht. Maar die stelling was niet meer terug te roepen. Helaas. Dit was – volgens Gerrit – de slotstelling ( ik dacht dat er nog meer gespeeld was) :

  11Gerrit1

Probeer daar nog maar eens iets van te maken.

Resteren de echte schaakpartijen:

Bert deed het kalmpjesaan, fianchetteerde zijn koningsloper tegen het Slavisch van Frank. Bij zet 7 verliest Frank zijn geduld en gaat er wat te wild tegenaan:

 11Frank1

7. .. e5 Dat is natuurlijk de zet waar het bij het Slavisch vaak om draait. Als het kan. Maar het kan nu nog niet!  8. dxe5  Pxe5  9. cxd5  cxd5? ( Na Pxd5 staat wit ook beter, maar cxd5 betekent een geïsoleerde pion in het centrum en dat baart nog meer zorgen) 10. Pd4  (Pxe5!?) Hierna heeft wit een klein voordeel dat hij taai vasthoudt. Soms wordt het wat meer, dan weer wat minder, maar hij blijft de betere kansen behouden.

Maar zwart vecht. Het wordt ook nog wel ingewikkeld.

  11Frank3

17. ….  g5!  Knap, en de beste. Maar lang niet meer voldoende.  18. Lxg5 Lxh3! Wit mag niet slaan wegens Pf3+ met damewinst. Weer knap en de beste, maar weer nog niet voldoende.  19. f4 Niet de beste, maar ook nog wel voldoende   (19. Lf4!?) 

Maar de zwakke centrumpion wordt uiteindelijk verorberd.  Hierna houdt Bert zijn pion voorsprong vast en gaat het er steeds dreigender uitzien voor zwart. Hij bezwijkt tenslotte onder de dreiging pas bij zet 26:

  11Frank4

26. .. Ke7? (Pf6!?)  27. Tc7!  b6 (28. Kd6)  28. Pd4 Kd8? (maar er zijn geen goede zetten meer) 29. d6! en de witte Toren,  de Loper en misschien ook de Koning drommen bijeen op de 6^e en 7^e rij om de vrijpion te steunen. Zwart is machteloos en promotie van de vrijpion is een slechts een kwestie van tijd. Bij zet 31 geeft Frank op.

  11Frank5

Eigenlijk maakte Frank op zet 9. één strategisch foutje, en daarna mocht hij knokken voor wat hij waard was, maar dat voordeel liet Bert niet meer los en dat leidde tenslotte tot een volkomen regelmatige overwinning.

En dan de ontdekking van de avond:

Het zag er in de opening nog niet naar uit. Na een niet geheel smetteloze opening van beide zijden ging Jasper er – als altijd- weer wat te onstuimig op los. Maar daar hoeft hij tegen Peter in deze vorm, niet mee aan te komen

  11Peter1

9. h3!  Pg3? (maar let op de loper op c5) 10. hxg4  Pb4  11. Dd2! Pxf1  12. Kxf1  Peter heeft goed gezien dat 2 stukken tegen een toren voor hem wel gunstig is. Hij houdt dat voordeel bekwaam 9 zetten lang vast. Dan wordt het voor hem ( en de toeschouwer) nog leuker:

  11Peter2

22. Pf5!  Df6 (er is niet beter) 23. Lb2! De6  24. Pxg7 en de witte aanval dendert voort. En de slotzetten zijn een lust voor het oog:

  11Peter3

26. Dxh6 Dxe4 (alles is nu fout)  27. Pf5! f6  28. Dg7 mat

Na de opening, vanaf zet 9, heeft Peter niet één zwakke zet meer gespeeld.  Dat het zo’n leuk partijtje werd, dankt hij natuurlijk ook aan de belangeloze medewerking van onze Jasper. Die deed zijn overmoedige best, maar ja , tegen zoiets ben je natuurlijk niet opgewassen.

Dat was een onrustige avond. Wat Ron’s  ‘stoppen met schaken’ betreft:  Ik kan het u niet aanraden.  Het gaat als met veel verslavingen: eerst die vreselijke periode van het afkicken, en daarna blijk je er toch nooit echt helemaal vanaf te komen.  En laten we wel wezen: juist partijen met veel rode zetjes zijn vaak veel leuker om naar te kijken of je te herinneren.