Dit is een herziene versie van het verslag. Ik had de partij Ron-Paul niet correct ingevoerd op mijn computer. Zie zet 14. Daarom moest ik de rest van deze partij herschrijven. Sorry!

Is schaken alleen logisch denken?

Vroeg psycholoog A.D. de Groot zich in 1946 af in zijn proefschrift “Het denken van den schaker”.  Niet helemaal vond hij. Hij schaakte zelf ook op niveau. Hij deed experimenten met toenmalige topschakers en met eenvoudige amateurs om te achterhalen wat er allemaal in hun brein gaande was als ze schaakstellingen taxeerden.  Als hij nog geleefd had (+2006) had hij in de Beemster Eetkamer afgelopen maandag nog meer materiaal kunnen  verzamelen.

Bijvoorbeeld bij het korte potje van Ron tegen Bert.

Het was iets als een Blackmar-Diemer. Wat uw toekijkende correspondent uiteraard veel deugd deed. Natuurlijk is dat een leuke opening. Maar niet echt correct, en om dat nu tegen Bert aan te durven, dat vraagt erom dat je heel goed in vorm bent, en haast een overdosis zelfvertrouwen hebt.  Of dat je koste wat kost  je tegenstander onzeker wil maken. Vanaf de tweede zet psychologische oorlogvoering!  Leuk !!!!

1.d4  Pf6  Natuurlijk!

Maar Ron heeft vandaag geen zin in alweer een Konings-Indiër of een London of een flankopening.  I.p.v. 2. c4 nu dus eens

2. Pc3!?   

Ik weet uit ervaring dat Bert dan vaak de voorkeur geeft aan het logische 2. …  d5 boven g6 (en Pirc). Omdat de Siciliaan tegen e4 en KI tegen d4 zijn vaste repertoire vormen, voelt hij zich – vermoed ik- in de Pirc wat minder thuis. Vreemd eigenlijk want met zijn KI – ervaring kun je daarin ook best ver komen. Maar inderdaad. nu 2. .. d5 is best beter, en wordt dus verreweg het meest gespeeld. Zo kun je proberen ervan te profiteren dat het paard op c3 voorlopig even verhindert dat de c –pion invloed op het centrum gaat opeisen. Wat in bijna alle d-openingen middels c2-c4  gebeurt.

Maar nu blijkt Ron vanavond in een provocerende bui te zijn: 

2.   ..  d5  3. e4  Een pionoffer. Een Diemer? Met verwisseling van zetten. Maar het bezwaar is dat in deze volgorde zwart goed kan pakken met3. ..  Pxe4. (wat na 1. d4 d5  2. e4 dxe4 3. Pc3 niet kan) En dat is lastiger voor wit. Omdat je met BDG liever zo weinig mogelijk stukken ruilt, omdat je wilt gaan aanvallen en die stukken daarvoor nodig hebt. Maar je moet nu eigenlijk wel. ( Terzijde: zwart kan hier ook, heel psychologisch, het gambiet weigeren en 3. .. e6 spelen, waarmee hij Ron flink dwars gezeten had, want die heeft een hekel aan Frans. Of heeft die daar  inmiddels iets leuks tegen gevonden?)

  8RonBert1

4. Pxe4  dxe4

Nu zou je direct 5. f3 kunnen spelen, maar Ron weet nog dat hier ook veel Lc4 gespeeld wordt . Zonder de zet  f3 is het geen BDG meer. Je houdt die zet nog wel achter de hand, maar in deze partij komt het er niet meer van. Maar er is nog steeds een pion in de opening geofferd, het is dus nog steeds wel een gambiet!!

Ron: ‘Ik wist alleen nog 5. Lc4. Het gambiet blijft dubieus, heb het daarna echt allemaal zelf bedacht.’ Maar het bestaat wel. Het is hier trouwens de verreweg meest gespeelde zet.

5.  Lc4  e6  Een degelijke zet. Misschien is 5. … Pc6 nog iets beter, maar dat vraagt als het ware om verwikkelingen (met d4-d5). En Bert ventileerde later dat hij vermoedde dat Ron het allemaal wist. Hij had kennelijk geen zin om in ingewikkelde, sterk voorbereide varianten te verzeilen. Allemaal wederzijdse psychologie dus. Meer emotie dan logica.

6. Le3 Pd7 7. Pe2 Logische zet als je f3 toch een beetje te wild vindt. Maar kun  je met zwart nu die gambietpion-voorsprong niet zonder veel nadelen handhaven? In de BDG krijgt wit een open torenlijn voor zijn gambietpion. Hier niet. In PowerBook  vind ik hierna niks meer. Inderdaad: allemaal zelf bedacht.

  8RonBert2

7. .. Pf6  (we zullen je het terugveroveren van die gambietpion zo moeilijk mogelijk maken) 8. c3  zoals spoedig blijkt, om ook met Dc2 (behalve met Pg3) druk op die e4-pion te zetten. Het lijkt me niet het allerbeste plan.

8. .. Le7  (..  Pd5!?)  9. Dc2 0-0  10. Pg3 Konsekwent. Het vreemde is dat Komodo totaal geen haast maakt met die zet. Terwijl je van een computerprogramma zou verwachten dat die dat gambietpionnetje kwiek terug wil hebben. Komodo overweegt hier eerst verder ontwikkelen.  0-0  of Tad1.

  8RonBert3

Komodo vindt dat zwart nu heel goed staat!! Wit staat een pion achter en heeft onvoldoende compensatie.  (-1.20)  En van Bert weten we wel al lang: meestal alles zelf bedacht! Maar dan had nu het beste 10. ….  Pf6-d5 !! kunnen volgen. Dan kan wit nog steeds niet nemen op e4. Niet met het paard en niet met de dame, wegens 11. ..  f5! Met de lastige dreiging  ..  f4  . Een leerzame stelling. Ik weet helaas maar al te goed dat ook in de echte BDG die zet ….  Pd5 vaak vervelend is. Maar Bert speelt

 10. .. Ld7   

en dan kan wit wel die pion gaan oppeuzelen. Maar zwart heeft dan een tempootje achter de hand en staat in geen geval slechter.

11. Pxe4 Pxe4 12. Dxe4 Lc6!

Wat nu? Je hebt toch niet voor niks een gambiet gespeeld. Maar hoe val je nu aan?Zwart heeft geen zwaktes. Heel vaak zie je dat zulke gambieten na wat kruitdamp toch snel remise worden. Gaat dat hier ook gebeuren? Dat zou jammer zijn.

  8RonBert3

13. Dg4  in de vage hoop iets met Lh6 en/of h4 te kunnen uitrichten. Maar iets wat meer belooft, is niet te vinden.  

13. … Lf6 14. 0-0

Zelf had ik die korte rochade nog even uitgesteld, en maar gelijk h4 gespeeld. En eventueel lang  gerocheerd, wetend dat daar ook wel bezwaren aan vast zitten. Maar zo blijft je h-toren zich directer met de zaak bemoeien. Maar dat is meer een kwestie van psychologie dan van nuchter denkwerk.

Tot zover mijn verslag van 2 dagen geleden. Nu de correctie.

Ik had het goed gezien. Lange rochade is beter. Maar dat had Ron ook gezien, en die heeft dat dus gespeeld!!  Foutje van uw wepmeester. Sorry. Daarom de rest van het verslag van deze partij opnieuw geschreven:

14. 0-0-0 !

14. .. g6   goed genoeg. 15. h4   Toch maar proberen.

   8RonBert4

Ik stond ernaast en dacht  15. …  h5! Dat lijkt een beetje een vertoon van zorgeloosheid m.b.t. je koningsstelling, maar iemand met de ervaring met dit soort stellingen als Bert weet natuurlijk dat dat hier best vaak heel goed te doen is. Je weerhoudt de h4 – pion voorlopig van verdere plannen om op te marcheren. Het pest de dame een beetje.  Maar wat gebeurt er nu???

Ik denk dat Bert tegen zijn gewoonte in zich nu even laat leiden door emoties. Zoiets als: ‘Ik vrees die witte aanval, ik ga maar proberen wat tegengas te geven.‘  Ron:  ‘Aldus Bert stond ik hier al veel beter. Is er echt geen verdediging meer?’ Ja dus. Er is eigenlijk na h5 niets aan de hand.

15. … b5??

Emotie blijkt weer eens een slechte raadgever. Want hier wordt een bok, nou ja bokje,  geschoten. Ziet u het?

  8RonBertX6

Ron wel. 16. Lxe6!! Door het weglopen van pion b7 staat de loper op c6 even ongedekt. Als zwart pakt op e6 volgt Dxe6 schaak, gevolgd door Dxc6, en dat is dus gewoon pionwinst.

Hier verzonk Bert in gepeins. Ik dacht als toeschouwer dat wit nu totaal gewonnen stond, en ik vermoed dat Bert dat ook dacht. En die was waarschijnlijk boos op zichzelf:  ‘Hoe kan ik dat nu over het hoofd zien?’   Ook al een emotie die nuchtere logica in de weg zit. Of  ineens heel erg gespannen. Wat een verschrikkelijk spel is dat schaakspel toch: op zo’n moment vliegen je bloeddruk en hartslag omhoog. Ook niet bevorderlijk voor de juiste beslissing.

  8RonBertX7

Hij speelde dus hier alsnog 16. …. h5 ??  maar overziet een speciaal grapje waar ik zelf -toen ik vroeger nog vluggertjes speelde- ook vaak overheen zag. En nu als toeschouwer weer. Omdat g6 na h5 niet meer door h7 gedekt wordt en f7 niet mag slaan op g6 want die staat gepend door de loper op e6 volgt nu gewoon 17. Dxg6! Onthoud dat!! Dit komt echt vrij vaak voor. Dat is pas echt schrikken. 17. … Lg7  (Kh8 is mat in 6!  Na Dh6+ en Lf5 enz. )  18. Lg5 en als de dame vlucht, is  hierna Lf6 of Lh6 dodelijk.

Maar niemand zag het! Ook Ron niet!  Die speelde  na (16… h5)   17. Dh3??

En nu geeft Komodo maar liefst vijf mogelijkheden om gelijk of vrijwel gelijk spel te bewerkstelligen. De eenvoudigste is 17. … Dd6 met een 2^e aanval op de witte loper. 18. Lb3 a5! =

17. ….  Lxh4???

  8RonBertX8

Ik zag Ron hier 18. d5 spelen. En dacht: geniaal!!  Ron:  ” Op 18…, Lb7 was ik 19. Ld7 van plan met aanval op pion b5 en nog steeds Lh4. Ik kon thuis geen goede verdediging dan vinden. ‘ Een aardige voortzetting, maar het is nog steeds nog lang niet gewonnen!  Veel beter is 19. Td4 . Als de loper weg gaat kan zelfs 20. Tg4!!! Zwart mag die toren niet slaan want dan volgt mat met Dh7. Of 19. g4 !  Dat geldt ook voor een vervolg  met 18. … Le8!  ‘Op 18… Le8 wat de zwarte stelling behoorlijk verkrampt, zou ik naar 19. g4! hebben gekeken (naast slaan op f7 en dan op h4). De sterke witte aanval is wel een stuk waard en ook dit kon ik thuis niet verdedigen. ‘   Komodo vindt die mening juist. 

Maar Bert is dus zichzelf niet meer. De schrik na een blackoutje bij zet 15, zit hem nog in de benen.

Na 18. d5  slaat hij op e6 18. .. fxe6 ?? En pas dat is echt helemaal fout.

  8RonBertX9

Ron:    “18…, fxe6 was natuurlijk een blunder van Bert, maar hij geloofde er al niet meer in.”

18. …..  fxe6 19.  dxc6!  (Dxe6 is nog wat beter) en zwart geeft op. Wel terecht nu. Wil je nu de pion op e6 niet verliezen, dan moet je De7 spelen. En daarna slaat wit op h4 en blijft een stuk voor.

Hoe dan ook, een aardige demonstratie van wat psychologische ervaringen kunnen doen met twee geroutineerde kampioenen.

Maar wel mooi dat Ron het risico van een gambiet aandurfde, en hoewel het niet zo erg veel leek op te brengen, toch dapper naar leuke dingen bleef zoeken. Hij was zelf heel tevreden: ‘Ik heb een foutloze en sterke partij gespeeld.’ Dat is niet helemaal waar. Maar evengoed heeft hij wel gelijk als hij schrijft: ‘Volgens mij was ik echt lekker op dreef.’

Dat kan dit keer niet over Bert worden opgemerkt. Te veel emotie die het denken van de schaker nadelig beïnvloedde. Vermoed ik.

 

Laaiden de spanningen  bij de vorige partij hoog op, dat was veel minder het geval bij Paul tegen Frank.

 

Met weer dat verderfelijke c4, e4 plus g3. Gelukkig zonder d3.  Ik geloof dat Ron er nu wel vanaf is, maar het blijkt elders een  hardnekkig virus . Maar Paul is wel al zover dat hij er zich nu voor verontschuldigt: Hij schrijft: ‘Ik blijf de eerste tijd e4 en daarna c4 spelen, totdat ik beter uit de opening kom en er een partij mee win (kan even duren).’  Ik denk dat hij beter ‘even’ kan vervangen door ‘eindeloos’. Hij bewijst me zo wel dat hij de wepsaajt leest! Wel heel prettig voor mij. (Ik schrijf dat woord zo omdat ik weet dat Paul geniet als hij meent me op een spelfout te kunnen betrappen. Dat genoegen gun ik hem absoluut.)

En dus ook nu bereikt wit niks tegen Frank’s  Siciliaan.  Zwart staat al gauw gewoon wat beter. Ziet hoe fraai die zwarte  lopers erbij staan.

  8PaulFrank1

Wit moet gaan oppassen. Maar het gespeelde 14. …  Dc8 is misschien niet snel genoeg. Dr K geeft hier 14. … f5!  Na Dc8  is de stand redelijk in evenwicht. Paul ziet dat zijn centrumpionnen hem nog steeds alleen maar in de weg staan (ja, dat wist je toch),  weet het ook niet meer, ruilt het een en ander af, en ziet het na zet 21 ook  niet meer zitten. Hij heeft met wit niks bereikt. Hoe moet dat nu nog leuk worden?

  8PaulFrank2

Frank vindt het ook best. Remise.

Zoals Paul voorlopig zijn e4-c4 systeem trouw blijft zo blijft Ab eigenwijs zijn eigen drierijen-systeem verkennen. Ook nu tegen Gerrit.

  8GerritAb1

c6,d6,e6,g6,h6   Wit staat dus wat beter. Meer invloed in het centrum. Maar wel een wat vreemde situatie op zijn damevleugel. Ten gevolge van de niet zo briljante manoeuvre Ld2, Lc3. Nu acht Ab de tijd gekomen om eindelijk in het centrum ook eens aan de beurt te komen.

9. … d5  Komodo geeft als verreweg het beste nu de wonderlijke voortzetting  10. La5. Ik gaf mijn schaakprofessor zijn zin, probeerde het, en ontdekte zo dat hij die manke witte damevleugel eerst weer in het gerede wil krijgen: met Pd2 en c4! gaat dat gebeuren. Maar Gerrit speelt 10. exd5 Na 10 .. cxd5 staat wit een heel klein beetje beter (0.45). En dat blijft lang zo.  Ook nog na 17. dxe5

  8GerritAb2

 

Maar dan wordt Ab ongeduldig. Of miste hij even de mogelijkheid van en passant slaan?

17. .. f5 ?? 18. exf6 ep !  En vanaf hier is het ineens heel erg mis voor zwart. Let op de plotselinge kracht van de al een halve partij werkeloze loper op c3, die ineens ontwaakt is. 18. … Tf7  19 Dg3 (niet de beste maar goed genoeg)  

  8GerritAb3

Ab ziet de vijand al op zich afstormen en probeert in paniek maar een kwaliteitsoffer (had al eerder gekund), met 19. .. Txf6. En daarna schuift Gerrit, al stukken ruilend, naar een eindspel, dus met een kwaliteit meer ( T+T+6 pionnen tegen T+L+6 pionnen), verbetert de positie van zijn koning. Ab mag nog een twintigtal zetten doormodderen, maar tegen een Gerrit in vorm, in een eindspel, krijgt hij geen enkele kans meer. Die laat even zien dat een Toren echt meestal meer waard is dan een Loper.

Bij Herman tegen Peter viel ook best heel wat emotie waar te nemen. Bij Peter als gebruikelijk de mimiek die moet aangeven dat hij het leven van de schaker af en toe toch echt ‘heeeeel zwaaaarrr’ vindt, en bij Herman juist een vriendelijke spotlach die moet aangeven dat hij zichzelf niet echt serieus neemt (als schaker) en het allemaal niet erg vindt dat hij er niks van kan. (Een mening die  intussen niemand meer met hem deelt.)

Maar het vreemde is dat ik elke keer bij beiden denk dat het toch elke week meer op echt schaken gaat lijken. Ze weten intussen allebei best waar het om draait bij dit spelletje. En dat is zeker bij Herman eigenlijk heel bijzonder. Die heeft nauwelijks ervaring. Misschien krijgt hij stiekem bijles van zijn zoon? Alleen zie je bij beiden af en toe een rekenfout. Niet ver genoeg doorgedacht. Zo geeft Peter bij zet 5 een beetje knullig een pion weg.

  8HermanPeter1.

5. …  Pd4?? ( Pe7!?)  6. Pxd4  exd4  7. Dxd4

Hierna kan ik tot zet 20 van beide heren eigenlijk geen enkele onlogische zet signaleren. Er worden stukken ontwikkeld, er wordt om het centrum gestreden. De veiligheid van de koning wordt in de gaten gehouden. Openlijnen worden gecreëerd en benut .Er wordt een aanval bedacht. Die koelbloedig wordt beantwoord.

Voorbeeldje:

  8HermanPeter2

16. … f5!?  Best leuk. Zwart staat nog steeds die ene pion achter en wil toch een beetje leven in de brouwerij om een kans te krijgen. 17. Tad1 (exf5!?)  f4! 18. Ld4! Wit staat nog steeds die ene gezonde pion voor.

Pas bij zet 20. verknoeit Herman zijn voordeeltje. Zijn zet is niet echt onlogisch, maar Peter vindt het beste antwoord. Die had misschien dat foutje zelfs uitgelokt met 19. De7. Maar misschien schat ik zijn vakkennis dan al te hoog in.

  8HermanPeter3

20. Pe2??  Lh4!! (dat kost een pion, want die dame kan na Pe2 nergens meer heen!) 21. g3 fxg3  Dit is toch echt schaken!? Daar kunnen ze bij het thans lopende London Classic, met die eindeloze reeks remises, nog wat van leren  :

  8HermanPeter4

Na 22. Dg2 staat wit nog steeds een heel klein beetje beter vlg. de computer. Maar geef mij toch maar zwart. Maar nu volgt een ernstige ‘vooruit-denk-fout’.

22. Pxg3???  Over het hoofd ziend dat pion f3 dan niet goed gedekt staat (omdat je nu eenmaal niet een dame tegen een toren kunt ruilen. Na Dg2!? kan de Toren van f1 terugpakken op f3.  Je verliest dan wel een pion op g3, maar je stond nu eenmaal een pion voor. En gek genoeg kun je met een witte Koning voor een vijandelijke zwarte pion ook wel een beetje veilig staan.) Txf3!! En dit doet de witte stelling instorten. 23. Dh2  Txg3 Het is ineens helemaal uit. De koning heeft geen bescherming meer.

Geen emoties verder. Jawel. Peter speelt het voorlopig prima. Ik zie dat de zenuwen hem door de keel vliegen, maar hij doet het eventjes allemaal perfekt. Herman doet ook de beste zetten, maar niets kan het nog redden. Na zet 26. Kg2

  8HermanPeter5

kan zwart mat in 2 geven. 26. .. Dg5+ (Logisch, want dat is het enige stuk dat nog niet rechtstreeks aan de aanval deelneemt. Die wil natuurlijk ook meedoen.) 27. Kxh3 ( meer smaken zijn er niet) Dg3 mat. Die zet mist Peter. Bij zet 28. mist hij weer een mat in 2. Maar hij wint wel een Dame. En weet dan ook nog dat die zware stukken samen op een 2^e rij (of 7^e) onoverwinnelijk zijn. Dus gaat Herman toch mat. Dat je snelle matvoeringen mist is niet erg, als je er maar andere heel sterke zetten voor in de plaats doet.  Maar ik vraag me dan wel af of in de slotfase de emotie Peter toch de baas werd, waardoor hij een paar keer niet nog verder keek dan zijn neus al lang is.

Dus: Is schaken alleen logisch denken? Neen dus!

Eindcorrectie moet nog plaatsvinden.

(En ik heb natuurlijk Frank nog om de diagrammen te controleren)

 

 

______________________________________________________________________

Overzicht voor ronde 8, gespeeld op 4 december 2017

Wit		Zwart	Uitslag
Ron de Vink	–	Bert Kuijer	1-0
Paul Verkooijen	–	Frank de Geus	½-½
Gerrit van Dok	–	Ab Hauer	1-0
Herman Zwaneveld	–	Peter van Putten	0-1
Marco van Wijk	–	Afwezig met geldige reden
Martin Zwaneveld	–	Afwezig met geldige reden
Jasper Ittmann	–	Afwezig met geldige reden

Ranglijst bijgewerkt t/m ronde 8

Nr	Naam	Punten	Wa	Gsp	Gw	Rm	Vl	Perc
1	Bert Kuijer	95,00	17	8	6	1	1	81,3
2	Ron de Vink	87,67	16	8	4	3	1	68,8
3	Paul Verkooijen	77,33	15	6	3	2	1	66,7
4	Martin Zwaneveld	72,33	14	5	3	0	2	60,0
5	Gerrit van Dok	71,00	13	8	4	1	3	56,3
6	Frank de Geus	59,67	12	4	2	1	1	62,5
7	Ab Hauer	52,17	11	7	3	0	4	42,9
8	Peter van Putten	44,00	10	6	1	2	3	33,3
9	Herman Zwaneveld	39,83	9	7	0	2	5	14,3
10	Jasper Ittmann	23,67	8	1	0	0	1	0,0
11	Marco van Wijk	14,00	7	0	0	0	0	0,0